بررسی راهکارهای بهسازی شهری، مطالعه موردی: منطقه چهارده شهر اصفهان

از میان تحوّلاتی که در دهه های اخیر در ایران روی داده است، شهرنشینی پویشی برجسته تر و نمایان تر است. تحوّلات سریع اقتصادی- اجتماعی و به دنبال آن، شهرنشینی سریع، نظام شهری کشور را دچار تغییرات فراوانی کرد و مهاجرتهای بی رویه به سمت شهرها شروع شد که به دنبال این جریانات و ناتوانی شهرهای مقصد در پاسخ به این تقاضاها و نیازهای روزافزون و مازاد بر ظرفیت، مهاجرین ساکن مناطق دارای زمین و مساکن ارزان قیمت، به ویژه مناطق حاشیه ای شهرها شدند و شکلی از ساخت و سازهای غیر اصولی و نامنطبق بر اصول شهرسازی را ایجاد کردند که این روند تا به امروز نیز ادامه یافته است و گونه های متفاوتی از اسکان غیررسمی را ایجاد کرده است؛ مناطقی که از شرایط مناسب جهت تأمین رفاه انسانی و حتی در بعضی موارد برآورده نمودن نیازهای اولیه زندگی، برخوردار نیستند. بدین ترتیب باید به دنبال راهکارهایی برای بهسازی مناطق مذکور بود تا ضمن فراهم نمودن موجبات رفاه ساکنین آنها، معضلات ناشی از وجود این بافت ها برای مادرشهرها کاهش و از گسترش آنها نیز جلوگیری به عمل آید. از آنجا که شهر اصفهان نیز به عنوان سومین کلانشهر کشور با مسائل مذکور روبروست، در این پژوهش به بررسی راهکارهای بهسازی شهری در منطقه چهارده این شهر به عنوان محدوده ای که بخش قابل توجهی از بافت های فرسوده را در خود جای داده است، پرداخته شده است. در پژوهش حاضر که از نظر هدف، کاربردی، از لحاظ روش تحقیق، توصیفی و همبستگی و شیوه گردآوری اطلاعات در آن، کتابخانه ای- میدانی ( توزیع 350 پرسشنامه بر اساس روش کوکران) است، هدف، بررسی عوامل موثر بر وضعیت شهرسازی و بهسازی و یافتن راهکارهایی به منظور بهسازی شهری در منطقه چهارده شهر اصفهان می باشد. اطلاعات جمع آوری شده نیز با استفاده از نرم افزارهای excel و spss مورد آزمون و تحلیل قرار گرفتند و جهت تحلیل عوامل داخلی و خارجی موثر بر وضعیت بهسازی در منطقه، از مدل تحلیل استراتژیک swot بهره گرفته شده و برای ترسیم نقشه ها نیز از نرم افزار arc view gis استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق، بین وضعیت دسترسی ساکنین به امکانات و خدمات گوناگون و تمایل آنها به انجام اقدامات بهسازی و همچنین میان انجام اقدامات توانمندسازی در منطقه و مشارکت شهروندان در بهسازی شهری، رابطه معناداری وجود دارد؛ بدین نحو که عدم برخورداری منطقه از امکانات و خدمات گوناگون، زمینه ساز تمایل مردم به انجام اقدامات بهسازی بوده (با 601/0- همبستگی) و سطح پایین انجام اقدامات توانمندسازی در منطقه بر روی تمایل کم شهروندان به مشارکت در اقدامات بهسازی منطقه موثر بوده است(با 69/0 درصد همبستگی). همچنین یافته های حاصل از پژوهش بیانگر آن است که تهیه طرح بهسازی و نوسازی بخشی از منطقه، مهمترین نقطه قوّت؛ بالا بودن بیکاری، مهمترین نقطه ضعف؛ واقع شدن منطقه در کلانشهر اصفهان، مهمترین فرصت و هجوم روزافزون مهاجران به منطقه، عمده ترین تهدید پیش رو در جریان بهسازی منطقه هستند. واژگان کلیدی: اسکان غیررسمی، بهسازی شهری، توانمندسازی، مشارکت اجتماعی، منطقه چهارده شهر اصفهان.